Vandaag viert onze jongste zoon zijn 19e verjaardag. Eigenlijk hoef ik nooit te vragen wat voor taart hij wil eten, want dat is mij bekend: een appelkruimeltaart. Uiteraard heb ik die gisteravond voor hem gebakken. Maar ik had behoefte aan iets meer uitdaging. Bovendien ben ik weer helemaal geïnspireerd door de televisieserie ‘Heel Holland Bakt’, waarvan helaas afgelopen weekend de finale alweer was. 

Ik associeer een feestje meestal met heel feestelijk gebak: een chipolatataart. Mooi biscuitdeeg in laagjes met een romige vulling met vruchtjes en een vleugje rum, een superdun laagje marsepein dekt het geheel af: ultiem gebak. Biscuitdeeg wordt ook wel kapseldeeg genoemd, al is er wel een verschil: door biscuitdeeg gaan ook eierdooiers naast eiwitten, terwijl in het kapseldeeg alleen de eiwitten worden gebruikt. Een echte chipolata moet zeker dat vleugje rum of Marasquin hebben, dat maakt h’m juist zo onmiskenbaar. Onze huwelijkstaart bestond uit een drie-laags chipolatataart, destijds van de beste bakker uit de omtrek. Vandaar mijn sentiment.

Vreemd genoeg is de chipolatataart (zoals ik hem ken) waarschijnlijk een ouderwetse taart, want op internet vond ik niet veel recepten. Ik heb mijn oudste kookboeken doorgebladerd zoals het Wannée Amsterdamse huishoudschool kookboek, daar stond wel een chipolatapudding beschreven maar niet de taart. Uiteindelijk heb ik een paar recepten gecombineerd en heb zo mijn eigen echte chipolatataart gemaakt. Ik moet zeggen: dit wordt een blijvertje! –smaakt ook als je geen feestje hebt–

Voor het weekend heb ik een gevulde kippensoep gemaakt. Heel simpel, ouderwets en lekker. Twee kippenpoten (zonder vel) in twee liter water aan de kook brengen met een kruidenbuiltje of verse kruiden. Stoven tot de kip van z’n botje valt. Als je van een heel heldere soep houdt kun je de bouillon zeven, waarmee je ook het vet grotendeels wegneemt. Maar ik vind een wat troebele soep met mooie vetkraaltjes juist lekker. Het vlees klein maken en terug doen in de bouillon, samen met wat soepgroenten en eventueel wat vermicelli. Nog enkele minuten koken, op smaak brengen met zout en peper (of extra bouillonpoeder). Klaar voor gebruik.

Een uien-kaasbrood bij een kopje kippensoep maakt het geheel tot een complete maaltijd. Door het gebruik van instant gist is zo’n broodje heel snel gemaakt. De meeste mensen vinden zelf brood bakken een heel gedoe, vooral als er gist mee gemoeid is. Verse gist koop je bij de bakker, een Turkse winkel of een goed gesorteerde ecomarkt. Bij de supermarkten koop je gist in gedroogde of instant vorm. De drie typen gist kun je in elk recept gebruiken, ook als er een ander type staat vermeld, verder blijven alle andere hoeveelheden binnen het recept gelijk. De gistverhouding bereken je met een eenvoudig rekensommetje:

10 gram gedroogde gist  =  25 gram verse gist;  verhouding 1 : 2,5
10 gram instant gist  =  30 gram verse gist;   verhouding 1 : 3

Gedroogde gist en instant gist wordt vaak door elkaar gehaald. Instant gist herken je aan de bewerking: direct toevoegen aan de bloem, terwijl gedroogde gist (net als verse gist) eerst voorgeweekt wordt. Lees dus goed de gebruiksaanwijizng op de verpakking. Onthoud dat instant gist het krachtigste werkt en soms is er zelfs een type broodverbeteraar aan toegevoegd. Met gebruik van instant is meestal maar 1x kneden voldoende. Bewaar de zakjes gist niet te lang, helemaal niet als ze al open zijn, want gist verliest zijn kracht heel snel. En oh ja, vergeet het zout niet: brooddeeg kan behoorlijk veel zout hebben. Zorg bij het mengen van het zout door de bloem dat deze niet direct in aanraking komt met de gist; zout maakt gist dood. Dit probleem heb je minder bij instant maar wel bij verse en geweekte gedroogde gist.

Dan nu mijn brood met uien-kaas, of elke andere topping die je op het brood wil doen. Mijn topping bestond uit gesneden rode uienringen met een paar plakken belegen kaas in reepjes en geraspte Gran Pardano. Ik had nog een stukje Port Salut roomkaas in de koelkast liggen, dat ik ook in stukjes over de uien heb verdeeld. Belangrijk is om de uien zoveel mogelijk met kaas te bedekken om verbranden te voorkomen. In principe kun je alle kazen gebruiken die je lekker vindt. Voor wat meer smaak heb ik aan het deeg twee eetlepels gedroogde kruiden toegevoegd. Het brood paste perfect bij de kippensoep maar gaat ook goed samen met een glaasje wijn. Binnen vijf kwartier heb je dit geurige brood op tafel staan!

Onze zuiderburen weten wat lekker is, dat wordt vaak gezegd. Bourgondisch koken met Belgisch abdij bier, Belgische kazen, Belgische chocolade, Brussels lof en niet te vergeten de Belgische frieten. Zelfs de Nederlandse snackbars hebben deze frieten in hun assortiment opgenomen. Belgische of Vlaamse frieten kenmerken zich door de wat grovere en bredere patatvorm (met de hand gesneden). Naast de ‘zak friet’ die je haalt bij een ‘frietkot’,  is het ‘frietje stoof’ toch wel de bekendste lekkernij. De zuidelijke gemeenten van Nederland kennen ook wel frieten met stoofvlees, in Limburg eet je frieten met zuurvlees. Het stoofvlees is meestal botermals gegaard rundvlees, soms in een saus van uien, kruidkoek, mosterd, wijn, bier: kortom een soort hachee.

Voor de verandering is mijn stoof van vanavond gemaakt van eendenbouten gestoofd in wijn met als smaakmaker ketjap en balsamicoazijn (vreemde combinatie, maar lekker!): frietje stoofeend. In een saus met gekaramelliseerde uien en sinaasappel. Echt, om je vingers bij af te likken. De frieten heb ik zelf gemaakt van mooie grote aardappelen (liefst een stevig soort) en met wat olie in de oven gebakken. De echte Belg eet er nog een lekkere kwak mayonaise bij maar zonder kan natuurlijk ook. Voor mij is patat met appelmoes altijd een must, voor deze keer vond ik stoofpeertjes er beter bij passen.

Vandaag is het de warmste 18^e oktober sinds 90 jaar geweest! Vandaar dat ik zo’n plezier heb beleefd aan het fietsritje naar de markt vanochtend en het bladruimen in de tuin. Met de keukendeur open heb ik als afsluiting van de zomer nog eenmaal blueberry crumble muffins gebakken. Tenminste, ik neem aan dat dit toch echt wel de laatste keer zal zijn geweest, dit jaar, dat we zo’n mooie  nazomerdag hebben gehad. Maar ach, blauwe bessenmuffins smaken ook in de winter.

Heerlijk luchtig deeg, weinig boter, grote blauwe bessen en als toplaag een kruimeldeegje. Je kunt dit deeg als standaard gebruiken voor al je muffins, je varieert gewoon met de vulling naar wens. Het kruimeldeeg kun je desgewenst achterwege laten. Varieer ook eens met karnemelk of yoghurtdrink in plaats van de melk. Vooral als je niet iets ‘zuurs’ als vulling hebt gaat het met karnemelk beter: het zuurtje brengt het bakpoeder aan het rijzen. Snel klaar, ook leuk om samen met de kinderen te maken in de herfstvakantie.

Deze zomer heb ik een poging gedaan om een klein groententuintje te maken. Ik kan het met recht een poging noemen, want ik heb niet veel geoogst. In de bemeste grond heb ik in juni (was eigenlijk al laat) doperwten gezaaid, sperzieboonplantjes, rode paprikaplantjes, mini tomaatjes, pluksla en rucolaplantjes gepland.

De tomaatjes kon ik als eerste plukken, maar waren erg zuur: wel rood van kleur maar duidelijk te weinig zon gehad. De sperzieboontjes groeiden heel snel. Zo snel, dat voordat ik er erg in had, de slakken mijn maaltje hadden opgegeten. Na een paar natte weken in augustus waren ook de doperwten geheel ‘verdwenen’ uit het tuintje: verlept of verrot. De paprikaplanten groeiden, en groeiden, en kregen pas begin oktober bloemen. De paprika’s laten denk ik nog even op zich wachten, al moeten ze snel zijn -voordat de eerste nachtvorst intreedt. De pluksla en de ruculo waren wel succesvol. Ideaal die sla waar je maar van kan blijven plukken, net als de rucola overigens. Uiteindelijk is zelfs de rucola met zacht gele bloempjes gaan bloeien, maar de rucolablaadjes zijn nog steeds goed eetbaar.

Mijn kruidentuin bestaat uit drie blauwe potten met daarin een laurierstruikje, salie, rozemarijn, oregano, tijm en dragon. Alles groeide zeer weelderig en de potten stonden heel fraai op het terras. Heerlijk die verse kruiden!

Nu de herfst zijn intrede doet vraag ik me af wat ik met die kruiden kan doen. Rozemarijn en laurier zijn vettige planten en kunnen goed tegen koude. Tijm zal de winter ook wel overleven. Maar de zachte groene kruiden als salie, oregano en dragon lijken mij erg kwetsbaar.

Gelukkig zijn er verschillende manieren om kruiden te bewaren.

Het drogen aan de lucht van de geplukte kruiden is de meest simpele, maar duurt lang. Hetzelfde resultaat bereik je door de kruiden op heel lage temperatuur in de oven te drogen. Invriezen met water in een ijsblokjeshouder is ook een goede optie.

Maar voor de oregano heb ik een nog snellere manier gevonden: de blaadjes van het steeltje verwijderen, wassen, drogen en op een stukje keukenpapier voor 3 minuten op 630W in de magnetron drogen. De blaadjes worden knapperig droog en vallen uiteen als je ze aanraakt. Je kunt ze fijnhakken en luchtdicht in een potje bewaren. Ik heb ze niet gehakt maar heel gelaten en in een oud zoutmolentje gedaan. En het werkt!

Op het houden van een succesvolle groententuin moet ik nog goed studeren, maar het is wel heel leuk om iets ‘uit eigen tuin’ te kunnen eten. Kruiden zijn goed voor beginners, zelfs zonder groene vingers geeft dit wel resultaat. Ik kan in ieder geval nog een winterlang nagenieten van mijn eigen geurige oregano.

Heerlijk, die wind en vallende blaadjes, althans als je van de herfst houdt. Op zich heb ik er ook geen problemen mee, vooral als mij dat het excuus verleent om weer spruitjes te ‘mogen’ eten. Elk jaar weer een traktatie als de eerste spruitjes zich aandienen in het najaar. Ik zou elke week wel spruitjes kunnen eten, zo lekker vind ik ze. Al zijn mijn jongens het daar niet altijd mee eens.

En wat doe je dan? Zorgen voor variatie: spruitjes traditioneel gekookt, spruitjesstamppot, spruitjes gebakken, spruitjes gestoomd of lekker spruitjes uit de wokpan. Met die laatste variatie heb ik dit keer een juiste snaar weten te raken: spruitjes op Oosterse wijze gewokt.

Eigenlijk kwam het door een restje eiernoedels die ik nog in de koelkast had liggen, wat mij op het idee bracht. Ruim anderhalf pond kleine spruitjes erbij schoongemaakt, plus drie grote uien en vier braadworstjes. Nu zul je wel denken: tot dusver weinig Oosters. Maar de verdere bereiding met de ingrediënten gedroogde bami groenten, ketjap en sambal maken het geheel pas echt af.

Een verrassende combinatie, noemde mijn zoon het, maar wel voor herhaling vatbaar.
Zo, dacht ik, mooi weer een aanvulling op mijn ‘spruitjeslijst’.

Onlangs in september vierde Sofia Loren haar 80ste verjaardag. Ze stond volop in de belangstelling in de media, ze presenteerde haar biografie. Wie haar naam uitspreekt denkt aan schoonheid, films en acteren. Toch werd Sofia ook geliefd om haar kookboek dat uitgebracht werd in 1971 “In Cocina Con Amore” (in de keuken met liefde), welke later in het Nederlands vertaald werd met de titel “Koken: Con Amore”. Inmiddels is het boek een collectersitem geworden, en niet alleen vanwege de heerlijke recepten! Sensuele foto’s  -zeker voor die tijd, laten zien dat behalve koken, poseren toch ook een grote passie is van Loren.

En laat ik dat boek nu in mijn bezit hebben, althans, ik heb het in bruikleen van mijn zus.

Ik begrijp nu waarom zij destijds dit boek aanschafte: de recepten zijn van een eenvoud, die je eigenlijk alleen in de Italiaanse keuken aantreft. Puur en simpel maar daardoor juist zo ongelofelijk smakelijk. Misschien ook wel echt ‘jaren 70’, hoewel ik zelf de indruk heb dat de Italiaanse huisvrouw nog steeds op deze wijze kookt.

Voor mij is het een tijdloos kookboek.

Ik kon het natuurlijk niet laten om er iets uit te koken ter gelegenheid van haar verjaardag: “Involtini” of te wel: Runderrolletjes met Mortadella. De Involtini is te vergelijken met onze ‘blindevink’, waarbij het gehakt vervangen wordt door heerlijk geurige Mortadella. Probeer de originele Mortadella di Bologna te bemachtigen. Deze worst bestaat uit half varkens- en half rundvlees met spekjes en gekruid met pepertjes en heeft een heel eigen smaak.

Dit recept werd ook genoemd in de Volkskeuken van de Volkskrant. In tegenstelling tot de bereiding zoals daar beschreven, heb ik mij aan de receptuur van Sofia gehouden.
En ik kan niet anders zeggen: Con Amore!