Bij het woord ‘kater’ denk ik niet meteen aan een brood. En een Duivekater heeft niets te maken met duiven of een kater (kat of lichamelijke toestand na een avondje doordrinken…) maar alles met brood.
Een feestelijk brood, wel te verstaan.
Een traditioneel vloerbrood dat voornamelijk bekend is ten noorden van Amsterdam en in de Zaanstreek. Een heerlijk zoet, geurig witbrood dat al in de tijd van de schilder Jan Steen gebakken werd, zoals dit plaatje van een schilderij van hem laat zien. De duivekater staat in de rechterhoek afgebeeld op de voorgrond.

Van oudsher een brood dat gebakken werd rond Pasen en Pinksteren. Sommigen beweren zelfs dat het recept teruggaat tot de Germanen, waarbij het brood zou dienen als een offerbrood. Het brood kreeg dan de vorm van een stuk bot, ter vervanging van een echt vleesoffer. Door al die jaren heen is het recept niet veel veranderd. De voornaamste ingrediënten zijn nog steeds boter, citroenschil en melk, al zal de moderne bakker er zijn of haar eigen twist aan geven door toevoeging van bijvoorbeeld honing in plaats van suiker en een snufje steranijs of kaneel voor een nog aromatischer smaak. Dun gesneden met een lik roomboter is het brood ‘goddelijk’. Wat dat betreft heel passend bij Pasen.

Mijn brood komt net uit de oven, is nog warm en doet het hele huis geuren naar citroen en anijs. Dus wie nog zin heeft om iets leuks op tafel te zetten op 1e Paasdag, raad ik aan meteen aan de slag te gaan. En red je het niet voor morgen, elk andere dag van het jaar smaakt dit ook hoor!

In Engeland beginnen de voorbereidingen van het kerstmaal al heel vroeg, soms al in september of oktober, met het maken van de Christmas Pudding. Het is een traditie, net als de kalkoen, waar veel Engelsen zich graag aan houden. Bij het woord ‘pudding’ denken wij Hollanders toch aan iets anders dan aan deze zeer goed gevulde, aromatische, meer naar cake smakende pudding. Het aroma wordt verkregen door de gebakken pudding regelmatig (dagelijks of wekelijks) gedurende geruime tijd te besprenkelen met drank. Hierdoor krijg je een lekkere ‘natte cake’ van heel veel zuidvruchten en noten. Het echte klapstuk komt als je de pudding aan tafel aansteekt (met drank), waarna hij lauwwarm geserveerd wordt met een romige vanillesaus.

Zeker meer dan 10 jaar geleden heb ik een originele Christmas Pudding gemaakt naar een recept van een Engelse kennis. Zeer machtig en stijf van de drank. Nu was ik op zoek naar een lichtere variant en die heb ik gevonden op de website van Tim Noakes, een van de fanatieke aanhangers van het koolydraatarme Banting Dieet. Het recept van deze Christmas Pudding (cake) deed mij denken aan worteltaart, waarschijnlijk door de toevoeging van pompoen. Ik had mijn twijfels over het resultaat, of deze ‘pudding’ wel zou lijken op en smaken als een echte Christmas Pudding. En ik kan je vertellen: hij smaakt net zo goed, zelfs beter! Nog een groot voordeel: na één nacht in de koeling is hij al klaar voor consumptie, als toetje of gewoon bij een kopje koffie.

Oudjaarsavond is bij ons meestal een traditie, wat eten en drinken betreft: in iedere geval sushi met champagne. En hoewel onze jongens al volwassen zijn, als ze met oudjaar thuis zijn vinden ze het erg lekker om verstopte cocktailworstjes in croissantdeeg te eten. Die worstjes dateren nog uit hun lagere schooltijd. Die maakte ik elk jaar voor bij het kerstdiner dat op school gehouden werd en waarbij de ouders voor het eten zorgden. Dus Sushi, ‘worstjes in een dekentje’, Japanse koolsalade en ook gevulde eieren en een Hollandse huzarensalade zijn voor mij onlosmakelijk verbonden met oudjaar.

Maar als je eens zin hebt in iets anders, is een lekker krokant hartig hapje misschien een idee. Ik maakte deze hapjes op kerstavond en ze vielen zeer in de smaak. Bovendien snel gemaakt, en dat is best handig zo tussen de oliebollen en het vuurwerk door…

Ik maakte de krokante hapjes met filodeeg in een muffinvorm, maar je kunt er natuurlijk ook één grote hartige krokante taart van maken door een quichevorm te gebruiken. Voordeel van de muffinvormpjes is dat je meerdere smaken kunt maken,  voor ieder wat wils, eenpersoonshapjes.

Zo heb ik twee smaken gemaakt: eentje met gerookte zalm, kappertjes, crème fraîche en gedroogde tomaatjes, en de andere bestond uit verse vijgen, rauwe ham, Cambozola (een Duitse kaas die het midden houdt tussen Camembert en Gorgonzola) en honing. Voor kerstavond had ik er nog tomatensoep bijgemaakt, wat ook zeker als ‘starter’ van oudjaarsavond niet mis zal staan. Zo weet ik zeker dat we de laatste dag van het jaar goed zullen afsluiten!

Gezellig, die dagen vlak vóór de kerst. Nog snel even de laatste recepten  bedenken en de boodschappen ervoor in huis halen. Mijn koelkast puilt inmiddels uit en ook in de voorraadkast in de kelder staan de nodige potten, pakjes, groenten, fruit en flessen opgesteld. Je zou denken dat ik 20 man te eten krijg:  het is slechts voor ons vijfen -maar dan wel voor minimaal vier dagen!

Vanmiddag alvast de Moskovische kersttulband gebakken en twee kerstbroden, want die mogen niet ontbreken. Het kerstbrood moest ik natuurlijk, nauwelijks afgekoeld, meteen testen. Verrukkelijk! Als extra toevoeging heb ik amarene kersen op de amandelspijs gelegd. Amarene kersen zijn donkerrode kersen uit Italië die ingelegd worden in zoete siroop. Heerlijk zoet en duidelijk de ‘kers’ op  je werk.

Dit  kerstbrood bakken is niet moeilijk en kost je hooguit anderhalf uur, dus morgen meteen beginnen, dan eet je het super vers op kerstavond. Een beter begin van kerst kun je je niet voorstellen.

Zo rond de feestdagen bekruipt mij altijd het gevoel dat ik eigenlijk wel heel graag een keukenmachine zou willen hebben. Zo eentje met een draaikom, bijvoorbeeld een KicthenAid. Maar ja, die dingen zijn best wel duur en bovendien een grote sta-in-de-weg in de keuken. Aangezien mijn keuken niet zo heel groot is, althans geen groot aanrecht, zou de keukenmachine al snel verdwijnen in een keukenkastje of zelfs naar de kelder verhuizen. En laat nou net mijn oude handmixer het hebben begeven…

Ik heb er lang over nagedacht (toch een keukenmachine?) en uiteindelijk besloten een nieuwe handmixer aan te schaffen. Nu zal ik niet snel reclame maken voor een bepaald merk of product, maar voor deze mixer maak ik een uitzondering. Het is een Kenwood, een mooie rode met antigrip-handvat en een vermogen van 350 Watt: een robuste krachtpatser. Je kunt hem makkelijjk op z’n kantje zetten, zonder dat hij omvalt en er wordt een kleine standaard bij geleverd waarin je de mixer plaatst en ruimte is voor de gardes en deeghaken. En mixen kan-ie! Ik heb er meteen een lekkere tulband mee gebakken.

Een Moskovische tulband. De naam van deze tulband doet vermoeden dat hij uit Moskou komt, wat waarschijnlijk ook waar is, maar niemand zeker weet. Het Moskovisch beslag verschilt van een ‘gewone’ tulband door het speciale boter-bloemmengsel. De boter wordt in piepkleine stukjes gehakt of gesneden, door de bloem gemengd en zonder verder te kneden door het geklopte eiwit-dooiermengsel geroerd. De kleine stukjes boter smelten in de oven en geven het typische sponsachtige karakter aan de tulband. Best een lastig recept, maar het resultaat mag er zijn. Ik volg het recept van mijn lievelingsbakker, Holtkamp en mijn mixer wist er wel raad mee!

Eind november heb ik voor mijn zwagers verjaardag ook een chipolatataart gebakken, en deze foto wil ik jullie niet onthouden:

Een beetje gefröbel, maar met een mooi resultaat (al zeg ik het zelf). En Sara: gewoon proberen, voor je het weet ga je het nog leuk vinden ook!

En wat dacht je van deze, gebakken voor een verjaardag:

Vandaag viert onze jongste zoon zijn 19e verjaardag. Eigenlijk hoef ik nooit te vragen wat voor taart hij wil eten, want dat is mij bekend: een appelkruimeltaart. Uiteraard heb ik die gisteravond voor hem gebakken. Maar ik had behoefte aan iets meer uitdaging. Bovendien ben ik weer helemaal geïnspireerd door de televisieserie ‘Heel Holland Bakt’, waarvan helaas afgelopen weekend de finale alweer was. 

Ik associeer een feestje meestal met heel feestelijk gebak: een chipolatataart. Mooi biscuitdeeg in laagjes met een romige vulling met vruchtjes en een vleugje rum, een superdun laagje marsepein dekt het geheel af: ultiem gebak. Biscuitdeeg wordt ook wel kapseldeeg genoemd, al is er wel een verschil: door biscuitdeeg gaan ook eierdooiers naast eiwitten, terwijl in het kapseldeeg alleen de eiwitten worden gebruikt. Een echte chipolata moet zeker dat vleugje rum of Marasquin hebben, dat maakt h’m juist zo onmiskenbaar. Onze huwelijkstaart bestond uit een drie-laags chipolatataart, destijds van de beste bakker uit de omtrek. Vandaar mijn sentiment.

Vreemd genoeg is de chipolatataart (zoals ik hem ken) waarschijnlijk een ouderwetse taart, want op internet vond ik niet veel recepten. Ik heb mijn oudste kookboeken doorgebladerd zoals het Wannée Amsterdamse huishoudschool kookboek, daar stond wel een chipolatapudding beschreven maar niet de taart. Uiteindelijk heb ik een paar recepten gecombineerd en heb zo mijn eigen echte chipolatataart gemaakt. Ik moet zeggen: dit wordt een blijvertje! –smaakt ook als je geen feestje hebt–

Vandaag heb ik mijn collega’s, met wie ik volgende week alweer op de kop af een jaar samenwerk, verrast op een Zweedse lekkernij: Hallondröm, of in het Nederlands:
een frambozendroom.

Achter dit recept zit een verhaal, althans voor mij. In Nederland zul je niet zo snel een recept van deze taart vinden, en toch heb ik het recept gekregen. Mijn nichtje werkte enkele jaren geleden in een lunchroom in Utrecht waar deze taart dagelijks werd gebakken door de Zweedse eigenaresse. Eenmaal de taart een keer geproefd, was ik volkomen verliefd geworden op deze lekkernij. Tijdens een Paasbrunch bij mij thuis, verraste mijn nichtje mij met de door haar zelf gebakken Hallondröm. Ja, toen móest ik het recept wel hebben! Vreemdgenoeg heb ik de taart uiteindelijk maar één keer gemaakt, ter gelegenheid van mijn verjaardag voor mijn collega’s. Het werd dus tijd om nogmaals een droom te bakken.

Spectaculair om te zien, dieprode frambozen en schuimzoet eiwit maken dit gebak werkelijk tot een droom. En echt niet zo moeilijk te maken als dat de aanblik doet vermoeden. Behalve de kleur en smaak is de framboos ook zeer aantrekkelijk vanwege zijn grote hoeveelheid antioxidanten (Ellagzuur), vitaminen en vezels.

Kortom, je kunt met goed fatsoen een flinke punt van de Hallondröm nemen (als we de vetten en suikers even vergeten..).

Om mijn verjaardag te vieren maar ook vanwege mijn afscheid van de collega’s (per september ga ik op een andere afdeling werken) heb ik gisteravond twee platen met heerlijke fruittaart gebakken. Een luchtige cake met daarop gevarieerd vers fruit. Ideaal voor een grote plaat (30×40 cm) om mooie vierkantjes van te snijden, hiervoor moest ik wel alle hoeveelheden met 2,5 vermenigvuldigen. Maar wil je een lekker taartje maken met bijvoorbeeld een pondje kersen, dan kun je uitgaan van het recept zoals ik heb beschreven. Geniet op deze manier nog even van al het verse nazomer fruit, want het najaar hangt al in de lucht!